Tapuda, Akitli İşlemlerden “Kaynak Hakkı”nın Şartları ve İstenen Belgeler

• Güncel: 14.06.2022

✔ Tapuda, Akitli İşlemlerden “Kaynak Hakkı”nın Şartları ve İstenen Belgeler

a) Tanım ve Açıklama

Kaynaklar arazinin bütünleyici parçası olup, bunların mülkiyeti ancak kaynadıkları arazinin mülkiyeti ile birlikte kazanılabilir. Başkasının arazisinde bulunan kaynaklar üzerindeki hak, bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur. Yer altı suları, kamu yararına ait sulardandır. Arza malik olmak, onun altındaki yer altı sularına da malik olmak sonucunu doğurmaz. Arazi maliklerinin yer altı sularından yararlanma biçimi ve ölçüsüne ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır (MK.756).

Kaynak hakkı arzi veya şahsi irtifak hakkı olarak kurulabilir. Bu hak müstakil ve daimi nitelik taşıyorsa, tapu sicilinde ayrı bir sayfaya taşınmaz gibi tescil edilir. Aksi taraflarca sözleşmede kararlaştırılmadıkça, kaynak hakkı başkalarına devredilebilir ve miras yoluyla intikal eder (MK.837).

b) İstenen Belgeler

1) İşleme konu taşınmaz mala ait, tapu senedi, yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge veya malikin sözlü beyanı,

2) Tarafların fotoğraflı nüfus cüzdanı, pasaport veya avukat kimliği ile vesikalık fotoğrafları, T.C. Kimlik ve vergi numarası,

3) İşlem taraflarında temsilci sıfatıyla katılan var ise, temsile ilişkin belge.

4) Kaynak hakkı mahkeme kararı ile kuruluyorsa kesinleşmiş mahkeme kararı,

5) Kaynak hakkı pafta üzerinde de bir işlem yapılmasını gerektiriyorsa taşınmaz malların bulunduğu yere göre belediye encümeni veya il idare kurulunun olumlu kararı ve değişiklik beyannamesi. (Kadastro Müdürlüğünce üst yazıya bağlanmış 3 takım “kadastro görmeyen yerlerde 2 takım” dosya). (TKGM. Gn.1993/6 eki yönerge)

c) Resmi Senedin Yazım Örneği

“….. adına kayıtlı iken; malik bu parseli içindeki su kaynağından balık üretim tesislerinin su ihtiyacını karşılayacak şekil ve miktarda yararlanılmak üzere ve ekli değişiklik beyannamesinde gösterilen yerden borularla taşınmak kaydıyla ….. ……. lehine on yıl süreyle kaynak hakkı tanıdığını, bu kaynak hakkının irtifak hakkı olarak tescilini istediğini; diğer taraftan …. ….’da lehine tesis edilen bu kaynak hakkını aynı surette kabul ettiğini ve adına tescilini istediğini, ….”

Arzi Kaynak Hakkı Resmi Senet Örneği:

“……. adına kayıtlı iken; bu kerre, malik …. bu parseli içindeki su kaynağından bitişikteki 101 ada 2 nolu parsel lehine bedelsiz olarak arzi kaynak hakkı tesis ettiğini 101 ada 2 nolu parselin maliki her kim olursa, dilediği şekil ve zamanlarda bu haktan yararlanabileceğini, bu kaynak hakkının irtifak hakkı olarak tescilini istediğini; diğer taraftan 101 ada 2 nolu parselin şu anki maliki … da bu kaynak hakkını aynen kabul ettiğini ve tescilini istediğini, …..”

d) Tapuya Tescil Örneği

Kaynak hakkı bir irtifak hakkı olduğu için tapu sicilinin irtifak hakları sütununa Tapu Sicil Tüzüğünün 30. maddesinde gösterildiği şekilde tescil olunur.

Şahsi kaynak hakkına örnek:

a- M : Kaynak hakkı balık üretim tesisinin su ihtiyacı için on yıllığına Hülya Karaoğlan’a aittir. Ta.- Yev.

Arzi kaynak hakkına örnek:

Yükümlü parsele:

a – M : Bu parseldeki kaynaktan su alma hakkı 101 ada 2 nolu parsele aittir. Tarih – Yevmiye.

Yararlanan parsele:

a – H : Bu parselin 101 ada 1 parseldeki kaynaktan su alma hakkı vardır. Tarih – Yevmiye.

e) İşlemin Mali Yönü

1) Kaynak hakkı tesisinde; genel beyan döneminde beyan edilen emlak vergisi değerinden (diğer yıllarda bir önceki senenin emlak vergisi değerine her yıl Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranı uygulanarak bulunacak değerden) az olmamak üzere bildirilen bedel üzerinden, lehine kaynak hakkı tanınandan 492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı Tarifenin (20.e) pozisyonu uyarınca Binde 15 oranında tapu harcı tahsil edilir.

Kaynak hakkı bedelsiz olarak tanınıyor ise, yine lehine kaynak hakkı tesis edilenden (4) nolu pozisyon uyarınca kaynağın taraflarca bildirilen değeri üzerinden Binde 54 oranında tapu harcı tahsil edilir. Bedelsiz tesis ve devirde ayrıca Damga Vergisi Kanuna ekli (I) sayılı tablonun 1/b pozisyonu uyarınca tutarı her yıl belirlenen miktarda maktu damga vergisi tahsil edilir.

2) Döner Sermaye İşletmesince belirlenen tarifeye göre ücret tahsil edilir.