Yemeklerimizin Tadı-Tuzu İsot

✔ Yemeklerimizin Tadı-Tuzu İsot

Yemeklerimizin tadı tuzu olan baharatlar ile, sade yemeği enfes bir lezzete dönüştürmek mümkün oluyor. Yalnızca yemeklerin lezzetine değil, sağlığımıza da sayısız katkısı olan baharatları iyi tanımak ise daha çok önemli oluyor.

Bu sayede, hem hangi baharatın hangi yemeğe yakıştığını bilebilir, hem de sağlığımız için en uygun baharatı seçebiliriz.

Dünya mutfaklarında ve Türkiye mutfaklarında kullanılan yüzlerce çeşit baharat bulunmaktadır. Baharatların kullanımı, kültüre göre de farklı oluyor. Çeşitli baharatların karışımı ile hazırlanan “Köri” denilince Hint mutfağının, “Safran” denilince ise aklımıza İran mutfağının gelmesi gibi. Kebap türlerinin ön plana çıktığı ülkemizde ise, aklımıza gelen ilk baharatlardan biri de pul biber oluyor.  

Pul biber almayı düşünürken “İsot” almaya karar verdiğinizde Güneydoğu Anadolu mutfağına uzaksanız, “İsot” ile pul biber arasındaki farkları da bilmiyorsanız, ikisini birbirine karıştırabilirsiniz.

Oysa, “Pul Biber” ile “İsot” arasında elde edilişinden, tadına ve kullanım yerlerine kadar pek çok farklılık bulunuyor. O nedenle “Pul Biber” ile “İsot “arasındaki farka bir göz atalım ve özellikle de” İsot” u daha yakından tanıyalım.

İsot Nedir ve Nasıl Elde Ediliyor?

Şanlıurfa ile özdeşleşen “İsot” aslında tıpkı pul biber gibi acı kırmızı biberden elde ediliyor. Pul bibere göre güneş altında daha fazla tutulduğundan rengi siyaha dönüşüyor. Bu işlem, “İsot”un yalnızca rengini değiştirmekle kalmıyor. İsot bu işlem ile kendine özgü bir tada kavuşuyor. Pul biber gibi acı olmayan “İsot”, damaklarda önce hafif tatlı sonra da hafif acı bir tat bırakarak kullananlara ayrı bir lezzet sunuyor.

Yazın toplanan “İsot” biberleri güzelce yıkanır ayıklanır. Temiz bir zemine serilere güneşte kurutmaya bırakılır. En fazla 3 günde kuruyacaktır. Biberler geceleri toplanıp gündüzleri tekrar serilmelidir. Biberler 1. gün toplandığında kırmızı, 2. gün toplandığında mor, 3. gün toplandığında siyah renkte olacaktır. Siyah rengini bulunca biberler toplanıp öğütme makinesiyle öğütülür. Dövülme esnasında zeytin yağı ve tuzda ilave edilir. Baharat olarak kullanılmaya hazırdır.

Baharat olarak çok sevilen bir çeşittir. Köfte çeşitlerine ayrı bir lezzet katar vazgeçilmezidir. Ağzı kapaklı hava almayacak kavanozlarda saklanmalıdır.

İsot’un faydaları

🌱 Sindirimi kolaylaştırır,

🌱 Ülserlere fayda sağlar,

🌱 Doğal antibiyotik etkisi vardır,

🌱 Metabolizmayı hızlandırdığı için kilo vermeye yardımcıdır,

🌱 İdrar söktürücüdür,

İsot’un Faydaları var mı?

Yiyenin içini ısıttığından önce “Isı Ot” adını alan, sonrasında adı günümüzde kullanıldığı gibi “İsot” a dönen bu lezzetli baharatın vücudumuza da pek çok faydası bulunuyor.

Metabolizmayı hızlandırdığından kilo vermeyi hızlandıran İsot, gaz ve idrar sökmeye de yarıyor. Kan şekerini dengeleyen İsot’un kalp ve damar sağlığını koruduğu, sindirim sistemini düzenlediği ve cilde iyi geldiği de biliniyor. Mide rahatsızlığı olanların, İsot’u yoğurtla birlikte tüketmesi tavsiye ediliyor.

İsot Hangi Yemeklerde Kullanılıyor?

İsot denilince ilk akla gelen lezzet tabidir ki kebaplar oluyor. İsot kebabın yapımında kullanıldığı gibi, piştikten sonra da servis edildiğinde tercih edilir. Güneydoğu ve Doğu mutfağının bizlere hediyesi olan “lahmacun” ve “çiğ köfte” de İsot ile olması gereken lezzetler arasındadır.

İsot’un kullanıldığı yiyecekler kebap ve çiğ köfte ile sınırlı değil. İsot, sulu tencere yemeklerine de çok yakışmakta, özellikle ekşili köfte gibi sulu yemeklere sumakla birlikte İsot da ekleyerek yemeğin lezzetini artırılmakta.

İsot’u domatesli, soğanlı kaşık salatalara ekleyebilir ve çorbalarınıza serpiştirerek lezzetini daha da artırabilirsiniz.

Biber Çeşitleri

C vitamini deposu olan ve çeşitli renkleri olan hemen hemen tüm yemeklere yakışan çok çeşitli biberler vardır? Biber, C vitaminin yanı sıra A, B1, B2, E, P, K  vitaminleri yönünden oldukça zengin oluyor. Çorbalarda, et yemeklerinde, salatalarda, mezelerde, menemende vazgeçilmez olabileceği gibi tek başına mangalda pişen ya da kızartması ile son derece leziz olan biberin birçok çeşidi var.

Acısı ayrı lezzet, tatlısı başka lezzetli olan biberin çarliston, köy biberi, dolmalık, sivri, kıl biber, kırmızı biber (kapya), isot, konik, cin, arnavut, mor biber, şili, california wonder,  jalapeno, madame jeanette, aleppo, tabasco, cayanne, habanero, trinidad scorpion cardı, ghost (bhut jolokia),  carolina reaper gibi bir çok çeşidi var.

Semt pazarlarında bizim topraklarımızda yetişen biber çeşitleri çarliston, sivri, dolmalık, kapya, cin, mor biber, arnavut biberdir.

Sivri Biberler

Bu grupta uzun, narin yapılı, genelde orta koyulukta yeşil renkli, ince duvarlı, genelde tatlı bazen acı biberler yer alır. Bu gruptaki biberler daha koyu yeşil, daha kalın duvarlı, oldukça sert dokulu, daha kısa boyludur. Sivri biber hem acı hem acı olmayan şekilde yetişir ve hem ızgara hem salata hem de sıcak yemeklerin gözdesidir.

Çarliston Biberler

Sarı ve yeşil renkli çeşitleri olduğu gibi lezzetleri de acı veya tatlı olabilir. Uzun, iri, daha kalın duvarlı ve etli olduğundan ayrı bir grup teşkil eder. Çarliston biber genellikle  yemeklerde kullanılmakta ve özellikle et yemeklerinde ve uzun süre pişen yemeklerde kullanılan tatlı bber türleri arasında çok tercih edilenler arasında.

İri Kırmızı Biberler

Özellikle acı olanlar daha ziyade kırmızı toz biber üretiminde ve pastırma yapımında geniş ölçüde kullanılır. Bu grupta yer alan daha tatlımsı çeşitler ise çoğunlukla biber salçası yapımında ve evlerde özel şekilde hazırlanan turşu yapımında kullanılır.

Biber hem salata hem yemek hem de bazı mutfaklarda çorba katığı olarak kullanılabilmektedir. Tatlı yapısı ile çocuklara biber sevdiren türden biberler arasındadır.

Konik Biberler

Tamamen kızardıklarında daha ziyade biber salçası ve kırmızı toz biber yapımında kullanılır. Yeşil veya sarı renkli, kalın duvarlı, çoğunlukla tatlıdır. Acı türleri de mevcuttur.

Konik biber özellikle turşusu çok tercih edilen biberler arasındadır. Diğer bir adıyla halk arasında torpil biber olarak anılmaktadır.

Domates Biberler

Şekli domatese benzediğinden bu isimle anılır. Kırmızı renkli, dolgun etli ve tatlı lezzetli olan bu biberler ülkemizde salça üretiminde kullanıldığı gibi içi doldurularak turşu halinde de değerlendirilir.

Dolmalık Biberler

Yuvarlak iri biberler grubunu teşkil eden bu biberler sarı veya muhtelif tonda yeşil renklidir. Renk, irilik ve duvar kalınlıkları değişiklik gösterir. Dolmalık biberler genelde tatlı olurlar fakat acı olanlarına da rastlanır.

Genellikle sadece pirinç ile yapılan dolma yemeklerinde tercih edilir fakat bazı mutfaklarda bir çok yemek içerisinde kullanılabilmektedir.

Küçük Biberler

Bunlar daha çok acı biberlerden oluşur. Halk arasında Arnavut biberi, süs biberi diye anılır. Özellikle turşusu yapılan bu biber az acı biber sınıfındadır etli yapısı ile özellikle ızgara et yanında tercih edilir. Genellikle doğranarak turşu olarak sunulur.

Oldukça acı olan bu türler taze tüketildiği gibi, turşu yapımında da yaygın olarak kullanılır.