Kapıcı/Apartman Görevlisi Fazla Mesai (Çalışma) Ücreti Alabilir mi?

✔ Kapıcı/Apartman Görevlisi Fazla Mesai (Çalışma) Ücreti Alabilir mi?

 Kapıcı/apartman görevlisi İş Kanunu’na tabi bir işçidir. Kapıcının tabi olduğu temel kurallar İş Kanunu ve onun alt mevzuatı ile belirlenir. Bu nedenle kapıcının fazla mesai ücreti alması da mümkündür. Kapıcı fazla mesai hakkı aslında İş Kanunu’na tabi herhangi bir işçininkinden farklı değildir. Çalışma sürelerinden özel durumlara kadar her konuda, kapıcı da İş Kanunu’nun hükümlerine tabidir.

Fazla mesai nedir?

İş Kanunu’na göre fazla mesai, işçinin haftalık çalışma süresinin 45 saati aşması halinde gündeme gelen bir çalışmadır. O halde fazla mesaiye ilişkin bilinmesi gereken iki temel konu;

1- Fazla mesai hesabı haftalık yapılmalı,

2- Fazla mesai hesabı Haftalık 45 saat üzerinden yapılmalı,

Fazla mesaiye ilişkin özel durumlar

Haftalık 45 saatlik çalışma süresi İş Kanunu’nun öngördüğü ve getirdiği fazla mesai tanımlamasıdır. Ancak, Yargıtay bununla yetinmemiş ve aşağıdakiler gibi özel durumlarda da fazla mesai yapılmış olacağını içtihat olarak belirlemiştir;

1- İşçinin günlük çalışma süresinin 11 saati aşması halinde, 11 saatin üzerindeki çalışması,

2- Gece döneminde 7,5 saatten çok çalışması yasak olan işçinin gece 7,5 saatin üzerindeki çalışması,

Bu özel durumların nedeni; İş Kanunu’nun bilhassa yasakladığı çalışma sisteminin dışına çıkıldığında, Yargıtay’ın bu durumu fazla mesai kabul etmesi ve işçinin normalden fazla ücret alması gerektiğini kabul edilmesidir.

Fazla Çalışma (Fazla Mesai) Ücretleri

İşçilerin 45 saati aşan süreyle çalışmaları durumunda hak ettikleri ücrettir. Fazla çalışma ücretleri de yine dava ile talep edilebilecek işçi alacaklarındandır. Zorunlu neden veya olağanüstü bir durumla fazla çalışma yapılmadığı sürece fazla çalışma için işçinin onayının alınması zorunludur. Bir yılda toplam 270 saatin üstünde fazla çalışma yapılamaz.

Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışmaları bir günde 7,5, bir haftada en çok 37,5 saatten fazla olamaz.  Maden ocağı, kanalizasyon, kablo döşemesi gibi işlerde fazla çalışma yasaktır. 20.00 – 06.00 arası gece çalışmaları 7,5 saati geçemez.

18 yaşını doldurmamış işçiler, gebe, emziren ve yeni doğum yapmış kadın işçiler, fazla çalışma yapmaya elverişliliğinin olmadığı hekim raporuyla belgelenen işçiler ve kısmi süreli çalışan işçilere fazla mesai yaptırılması ise yasaktır.

Fazla mesai ücreti belirlenirken fazla çalışılan her saat için normal çalışmada belirlenen saatlik ücretin %50 fazlası hesaplanır.

Kapıcının çalışma süresi

Kapıcının fazla mesai hesaplaması yapılırken hem haftalık 45 saat üzerinden hesaplaması yapılmalı, hem de özel durumlar dikkate alınmalıdır.

Kapıcının çalışma süresi yine diğer işçiler gibi haftalık 45 saat olsa da kapıcıya özel birtakım kurallar da mevcuttur.

Ancak, genel olarak kapıcının da diğer işçiler gibi günlük azami 11 saat çalışma ve gece en çok 7,5 saat çalışma kurallarına tabi olduğunu söyleyebiliriz.

Kapıcının fazla mesaisi

Kapıcının fazla mesai yapıp yapmadığı merak ediliyorsa, aşağıdaki soruların öncelikle cevaplanması gerekir:

1- Kapıcının çalışma süresi haftalık 45 saati aşıyor mu?

2- Kapıcının günlük çalışması süresinin 11 saati aştığı oluyor mu?

3- Kapıcının gece döneminde çalışması 7,5 saati aşıyor mu?

Yukarıdaki sorulara cevap vermeden önce molaların çalışma süresinden sayılıp sayılmayacağını ve gece döneminin ne anlama geldiğini bilmek gerekiyor.

Kapıcı fazla mesai hesaplama

Fazla mesai, Kanunda belirlenen sürelerden daha fazla süre ve bedeli ödenmesi karşılığında çalışmayı ifade eder. 4857 sayılı İş Kanunu gereğince haftalık çalışma saati işçi statüsünde olanlar bakımından 45 Saat olarak belirlenmiştir. Bu süreyi aşan çalışmalar “fazla mesai”dir.

İlk olarak bakılması gereken hususun kapıcının haftalık çalışma süresidir. Bunun için kapıcının 7 günlük zaman dilimindeki çalışma süresi toplanır ve sonuç 45 saatin üzerindeyse, kapıcıya 45 saatin üzerindeki her çalışması için fazla mesai ücreti ödenir.

Ayrıca, kapıcının günlük 11 saatin üzerinde çalıştığı ya da gece 7,5 saatin üzerinde çalıştığı vaki ise bu durumda, kapıcının haftalık çalışma süresi 45 saatin altında bile olsa, 11 saat üzeri ve 7,5 saat üzeri için özel olarak fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

“Fazla Çalışma” ve “Fazla Sürelerle Çalışma” Nedir?

a) Fazla çalışma: İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmaları,

b) Fazla sürelerle çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmaları, ifade eder.

Fazla çalışmaya ilişkin temel kurallar

Fazla çalışmaya ilişkin temel kurallar, İŞ KANUNUNA İLİŞKİN FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ’nde düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin 4/1-2 hükmüne göre; “Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.”

Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre “Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır.” İş Sözleşmesinde 40 saat haftalık çalışma süresi olarak belirlenmiş ise bunu aşan her saat fazla çalışma olarak kabul edilir.

Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Nasıl Hesaplanır?

1- Aylık brüt ücretin 225’e bölünmesiyle saatlik çalışma ücreti belirlenir.

2- Fazla mesai ödemesi, normal ücretin % 50 artırımlı olarak ödenmesi ile yapılır.

3- Ulusal bayram ve resmi tatillerde mesai yapılması halinde ise her bir saat için 2 katı ücret ödenmesi gerekir.

4- Örneğin; 18.000 TL brüt ücret alan bir işçinin saatlik ücreti 80 TL’dir. Her bir fazla 1 saatlik çalışma ücreti buna göre 120 TL’dir. 30 saat fazla çalışmanın karşılığı 3.600 TL’dir.

Fazla Mesai Ücreti Neye Göre Belirlenir?

Fazla mesai ücreti, çalışmaya esas günlük ve saatlik ücrete göre Yönetmelik hükümleri kapsamında belirlenir. İŞ KANUNUNA İLİŞKİN FAZLA ÇALIŞMA VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ hükümlerinde belirlenen hesaplama kriterleri geçerlidir.

Fazla Çalışma Ücreti İle İlgili 4857 sayılı İş Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler:

Ücret hesap pusulası

Madde 37 – İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.

Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.

Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

Fazla çalışma ücreti

Madde 41 – Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.